ÖMER FARUK EKİNCİ / POSTA.COM.TR | Dünya gastronomi haritasında önemli bir yer tutan Türk mutfağının göz bebeklerinden olan Adana, yakın ve orta gelecekte tarih meraklıları için de önemli bir nokta olmaya aday.
Kozan ilçesine bağlı Dilekkaya Köyü’nde bulunan ve her noktasıyla tarihe ışık tutan Anavarza Antik Kenti, belki de Adana’ya gelen pek çok turistin görmeden geçip gittiği yerlerden biri.
ROMA'NIN 'YENİLMEZ' KENTİ: ANAVARZA
Ünlü Roma İmparatoru Augustus’un şehre gelmesine kadar fazla bilgi bulunmayan Anavarza, bu tarihten sonra büyümeye ve yanı başındaki Tarsus şehri ise rekabete girmeye başlıyor.
Şehrin adı da bu dönemden sonra Pers saldırılarına karşı sağlam duruşu sebebiyle Persçe’de yenilmez anlamına gelen Nezarba kelimesinden türetildiği düşünülüyor.
İmparator Hadrianus dönemi ile birlikte hızla gelişmeye devam eden şehirde stadyum, tiyatro ve amfitiyatro da bu tarihlerde inşa ediliyor. Anavarza, Anadolu’da bilinen Pergamon ve Kyzikos’tan sonraki üçüncü amfitiyatroya sahip.
Şehir, 193 yılında Roma’da meydana gelen iç savaşta Septimius Severus’u desteklediği ve kazanan tarafta yer aldığı için Neokoros unvanını almaya hak kazanıyor. Neokoros unvanından sonra adeta şaha kalkan Anavarza’ya Roma’nın Part ordusuna karşı kazandığı Part Muharebesi’ne itafen bir zafer takı inşa ediliyor.
Yükselişi ile birlikte Roma İmparatorunun doğuya düzenlediği seferlerde kaldığı önemli bir rol üstlenen Anavarza, garnizon olarak da kullanılmaya başlandı. Yaklaşık 40 bine yakın askerin bu şehirde yaşadığı düşünülüyor.
TARİHİN ÜZERİNE KURULMUŞ BİR KÖY
Posta.com.tr’ye açıklamalarda bulunan Adana Müze Müdürlüğü’nden Arkeolog Umut Ulukçu, şehrin Roma’dan sonra Bizans döneminde de önemini koruduğunu ve 300 yıllık bir Ermeni yönetiminin ardından 1375 yılında Ramazanoğulları Beyliği tarafından fethedildiğini anlattı.
Ramazanoğullarının fetih sonrası bölgede oldukça sorun çıkaran veba salgını sebebiyle kalede yaşamayı tercih etmediğini söyleyen Ulukçu, bölgenin geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet dönemlerine kadar kullanılmadığını belirtti.
1930’lu yıllarda ise Kayseri’nin Develi ve Pınarbaşı gibi ilçelerinden Avşar Türkleri’nin yoğunlukta olduğu ailelerin getirilerek Dilekkaya köyü kuruluyor. 100 yıla yakın süredir adeta tarihin üzerinde yaşayan Dilekkaya Köyü sakinleri, tarım ve hayvancılıkla geçimlerini sağlamaya devam ediyorlar.
1830’lu yıllarda Charles Texier bölgeyi ziyaret eden ilk isim olmuştur. Getrude Bell ise 1900’lü yılların başında bölgeye gelerek şehri fotoğraflıyor. Ulukçu, 1970’li yıllara gelindiğinde ise kaçak kazılara ve tarihi eser kaçakçılığının önüne geçmek amacıyla kurtarma kazılarının yapıldığını söyledi.
Bell'in 1905 yılındaki gezisinde çektiği Anavarza Antik Kenti
TARİHİ GİZLEYEN PAMUK TARLALARI
Daha sonra tekrar bir duraklama süreci yaşanan bölgede 2013 yılından itibaren sistemli kazılar başlıyor. Kentin girişinde tüm heybetiyle duran zafer takın altından geçen ve 32 metre genişliğindeki Decumanus Maximus (sütunlu ana cadde) yaklaşık 2000 metre devam ediyor.
Sütunların neredeyse büyük bir kısmının toprak altında kaldığı ve buradan sistemi kazılar ile birlikte çıkarıldığını belirten Ulukçu, akropolün yakın geçmişe kadar bir pamuk tarlası olduğunu söyledi. Günümüzde ise Roma zamanında stadyum olarak kullanılan bölgenin üzerinde tarım faaliyetleri devam ediyor.
Kentte yapılan kazılarda dönemin hamamlarında Yunan mitolojisinde tıp tanrısı olan Asklepios’un kızı Hygieia heykelleri bulundu. Hygieia etimolojik olarak günümüzdeki hijyen kelimesinin de geldiği isim. Ayrıca Anavarza; sütunlu cadde, hamam, kilise, tiyatro, stadyum, kaya mezarları, nekropol, deniz tanrıçası Thetis’a ait havuz mozaiği ve Orta Çağ Kalesi gibi pek çok önemli yapı ve eser barındırıyor.
Yüz ölçümü olarak Türkiye’nin en büyük antik kentlerinden biri olan Anavarza, kültür turizminin önemli noktalarından biri olma yolunda da ilerliyor. Yaklaşık 1145 dönümü sur içinde bulunan antik kentin bulunduğu Dilekkaya Köyü ise 1. derecede sit alanında. Köyün yakın gelecekte sistemli şekilde boşaltılarak kazıların bu yönde genişleme ihtimali söz konusu.
ADANA'NIN 'GİZLİ' KALMIŞ TARİHİ
Ünlü yazar Yaşar Kemal’in İnce Memed romanında Anavarza’da geçen bir bölüm bulunurken Yılanı Öldürseler romanı da Anavarza kayalıklarında geçmektedir.
Haberin Devamı
Öte yandan şehrin merkezinde bulunan ve 1495 yılında Ramazanoğulları tarafından inşa edilmiş şehrin en eski konutu olan Ramazanoğlu Konağı, fetih sonrası camiye çevrilen Yağ Camii ve Kanuni Sultan Süleyman’ın Ramazanoğlu Konağı’nda kaldığı sürede namaz kılmaya gittiği Ulu Camii Adana’nın görülmeye değer yerleri arasında.
Bunun yanı sıra Adana çevresi ile Kahramanmaraş, Tarsus, Mersin bölgelerinde yapılan kazılarda ortaya çıkarılan eserlerin sergilendiği ve Türkiye’nin en büyük müze kompleksi olan Yeni Adana Müzesi de tarih severler tarafından listeye eklenmesi beklenen yerlerden biri.